Κωνσταντίνος Πουλής "Δον Ζουάν", Εκδόσεις Κουκκίδα, σελ. 91, τιμή: 8,44 ευρώ
Οι εκδότες προσπαθούν, για τους δικούς τους ευκόλως εννοούμενους λόγους, να μας πείσουν πως λογοτεχνία είναι μόνο η πεζογραφία. Το μυθιστόρημα τείνει να καταβροχθίσει τα άλλα είδη του λόγου, τα οποία φυτοζωούν στο περιθώριο. Η ποίηση, βέβαια, διαθέτει ακόμα ισχυρά ερείσματα, τα οποία της επιτρέπουν να ανθίσταται στην επέλαση της πεζογραφίας.
Μάλιστα, στα λογοτεχνικά περιοδικά, όπου η ποίηση εξακολουθεί να ηγεμονεύει, προστέθηκε τα τελευταία χρόνια το διαδίκτυο, που ευνοεί το σύντομο κείμενο. Ο λυρικός λόγος βρίσκει πάντα κερκόπορτες για να εμφιλοχωρήσει στη ζωή μας. Αλλά το θέατρο; Για το θέατρο, ως λογοτεχνικό είδος, οι καιροί είναι χαλεποί. Θεατρικές σχολές υπάρχουν πάμπολλες, θεατρικές παραστάσεις ανεβαίνουν εκατοντάδες, αλλά σήμερα πρωτότυπα θεατρικά έργα -όχι μεταφράσεις ξένων- σπάνια γράφονται, σπανιότερα παίζονται και σπανιότατα κρίνονται αυτόνομα, ως έργα δηλαδή λογοτεχνικά. Κάντε με το μυαλό σας ένα πείραμα: πόσους νέους θεατρικούς συγγραφείς μπορείτε να θυμηθείτε;
Η δημοσίευση λοιπόν ενός σύγχρονου θεατρικού έργου, εν προκειμένω του Δον Ζουάν του Κωνσταντίνου Πουλή, δεν θα έπρεπε να περάσει απαρατήρητη. Επίσης αξιοπρόσεκτη είναι κι η απόπειρα του συγγραφέα να αναμετρηθεί με έναν απ' τους κεφαλαιώδεις μύθους της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, με τον μύθο του Δον Ζουάν, που γοήτευσε τον Βύρωνα, τον Μολιέρο, τον Μότσαρτ και τόσους άλλους.
Και ο Δον Ζουάν του Κ. Πουλή είναι ο αιώνιος γόης των γυναικών, ο ακαταμάχητος εκπορθητής της θηλυκής καρδιάς. Πλαισιώνεται από τον υπηρέτη του, τον Λεπορέλλο, και τα θύματά του, την πανδοχέα του Ελβίρα, τη Λάουρα, τη μικρή Μαρίνα και την ενάρετη Δόνα Άννα. Και τα καταφέρνει τόσο καλά να εκπορθεί τις γυναικείες καρδιές, ακριβώς επειδή δεν νιώθει τίποτε, δεν υποκινείται από κάποιο βαθύτερο πάθος παρά μόνον από την ανάγκη του να διασκεδάσει την ανία του. Εξοικειωμένος με τις κατακτητικές τεχνικές και καλός γνώστης της ψυχολογίας του ωραίου φύλου, εφαρμόζει την κατάλληλη ανά περίπτωση στρατηγική, στήνει επιδέξια τις παγίδες του συνδυάζοντας την τόλμη με τον δόλο, την συναισθηματική επίθεση με την εκμυστήρευση.
Ο μύθος του Δον Ζουάν έχει δυο όψεις, την τραγική και την κωμική. Ο Πουλής μάς παρουσιάζει τη δεύτερη. Αν διαλέγαμε έναν άλλο τίτλο για το έργο, θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε: Δον Ζουάν ή η κωμωδία του έρωτα. Ο κυνισμός αυτού του Δον Ζουάν δεν είναι σατανικός. Είναι ανάλαφρος και παιγνιώδης. Κι ας διανθίζουν τη δράση του δυο δολοφονίες και μια αυτοκτονία. Ο Πουλής επιβάλλει εξ αρχής την κωμική συνθήκη, που μας επιτάσσει να μη παίρνουμε και πολύ στα σοβαρά ό,τι λένε και κάνουν τα πρόσωπα του δράματος.
Ας παραθέσουμε ένα δείγμα απ' το έργο, που ταυτόχρονα διαφωτίζει και τη φιλοσοφία του πρωταγωνιστή της:
«Δόνα Άννα: Δε μου λέτε, υπάρχουν γυναίκες που το βρίσκουν διασκεδαστικό ότι είστε τόσο κυνικός;
Δον Ζουάν: Ας είμαστε ειλικρινείς. Υπάρχουν καλοί και κακοί άνθρωποι, αλλά οι χειρότεροι είναι οι βαρετοί. Μη μου πείτε, καλός και ο Δον Κάρλος, αλλά τόση καλοσύνη πια είναι σαν να τρως ζάχαρη με το κουτάλι.
Δόνα Άννα: Απορώ γιατί κάθομαι και σας ακούω.
Δον Ζουάν: Να σας πω: διότι είμαι αηδιαστικός, σιχαμένος, απαίσιος, αλλά δεν είμαι πληκτικός. Η ηθική είναι σαν γκαρνταρόμπα. Ταιριάζει στον ένα, στον άλλο δεν ταιριάζει. Είναι άνθρωποι ηθικοί που είναι αφόρητοι. Σε κάποιον δεν μπορείς να συγχωρήσεις ποτέ ότι φύσηξε τη μύτη του στο τραπέζι και άλλος κάνει τη χειρότερη αμαρτία να μοιάζει με αταξία μικρού παιδιού. Δεν είναι η πράξη που μετράει. Και η αμαρτία θέλει στυλ. Σερβιρισμένη στο κατάλληλο πιάτο, τη θαυμάζει κι ο Θεός. Και να θυμάστε ότι, αντίθετα με την πλήξη, που είναι τελείως ανυπόφορη, η ανηθικότητα συνηθίζεται πολύ εύκολα.
Δόνα Άννα: Τι να πω; Εύχομαι να βάλετε μυαλό.
Δον Ζουάν: Να βάλω μυαλό; Είστε τόσο αφελής ή το λέτε για να διασκεδάσουμε;
Δόνα Άννα: Γιατί; Δεν αλλάζουν οι άνθρωποι;
Δον Ζουάν: Πώς, αμέ! Οι φτωχοί κερδίζουν το λαχείο, οι χονδρές αδυνατίζουν, οι παράφωνοι γίνονται τενόροι, λοιπόν γιατί να μην αλλάζει κι ο χαρακτήρας; Αυτό είναι το πιο εύκολο".
Ένα θεατρικό έργο, για να είναι και λογοτεχνικό, δεν αρκεί να στέκεται μόνο στην παράσταση. Πρέπει να λειτουργεί και ως ανάγνωσμα. Στη σκηνή τον Δον Ζουάν του Κ. Πουλή δεν τον έχω δει. Σαν ανάγνωσμα, πάντως, δικαιώνεται απόλυτα.
Δημοσιεύτηκε στην Αυγή στις 21/09/2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου