Ένας νεαρός κάνει το καλύτερο κάμπινγκ της ζωής του - στην Πλατεία Συντάγματος. Μια παρέα σπουδαστών του Ωδείου είναι σκυμμένη στη μελέτη - μιας συνταγής για μοσχαράκι Ουέλινγκτον. Ένας μαθητής διαβάζει μεγαλοφώνως εμπρός σ' όλη την τάξη - τον Μεγάλο Ανατολικό του Ανδρέα Εμπειρίκου.
Μολονότι πατούν σε γερό υπόστρωμα ρεαλιστικό, τα δεκατρία διηγήματα του Κωνσταντίνου Πουλή αποφεύγουν επιδέξια την παγίδα του ρεαλισμού - την καθήλωση στο στάδιο της φωτογραφίας. Όργανά του εδώ ο συγγραφέας έχει δύο, το απρόοπτο και το χιούμορ, και τα δυο τραβηγμένα στα όρια του γκροτέσκου. Τα γραπτά του είναι κωμωδίες, συχνά μαύρες. Αλλά κι αυτή η λοξή γραφή έχει συναίσθηση των ορίων της, ξέρει τι μπορεί και τι δεν μπορεί να μας πει. Πώς το διατυπώνει η ίδια; «Ἡ λογοτεχνία αρέσκεται να μας κακομαθαίνει μιλώντας για εξαιρέσεις. Η πεμπτουσία της ζωής όμως είναι οι χαμένες ευκαιρίες, όλα αυτά που θα γίνονταν αλλά δεν έγιναν».
Όλες οι ιστορίες του Θερμοστάτη βασίζονται σ' ένα σπινθηροβόλο εύρημα, μια αμεταχείριστη ιδέα, μια ανατροπή. Στον Πουλή αρέσει να αιφνιδιάζει. Ένα διήγημά του ξεκινά με τη φράση, που θα τη ζήλευε ένας Παπαγιώργης: «Είναι δύσκολο να μην ερωτευτείς σε ένα ταξίδι με τραίνο». Και ένα άλλο τελειώνει: «πιο πολύ κι από τον έρωτα, το κακό δεν μπορεί παρά να ξαστοχήσει».
Παρ' όλα αυτά, οι ήρωές του είναι άνθρωποι πραγματικοί, αναγνωρίσιμοι, φιγούρες του δικού μας κόσμου, όχι αφηρημένα σχήματα. Ιδίως η πολιτική διάσταση στο βιβλίο είναι έντονη. Ο συγγραφέας έχει γνώμη, και τη λέει, δεν μπουκώνει όμως μ' αυτήν τον αναγνώστη, του αφήνει το ελεύθερο της ανάσας. Τη στάση του τη δηλώνει έμμεσα, μέσα από τα πρόσωπα που διαλέγει να τους κάνει το πορτραίτο. Ακόμη κι όταν περιγράφει τα χουνέρια ενός ρατσιστή λ.χ., ο Πουλής επιμένει στον άνθρωπο, όχι στο σκιάχτρο - παρακολουθεί τη σκέψη του και τα ελατήριά της, συμπάσχει με τα αδιέξοδά του, προσπαθεί να τον δει μέσα-έξω, όχι μονόπαντα κατά το δοκούν. Κι όταν εντέλει τους ήρωές του αυτούς τους απαλλάσσει -γιατί τους απαλλάσσει εντέλει, σχεδόν πάντα-, το κάνει για τον καλύτερο λόγο που θα μπορούσε ένας δικαστής να επικαλεστεί: λόγω βλακείας.
Το πιο σπουδαίο: τα διηγήματα του Πουλή είναι τερπνά. Δουλεμένα ώς την τελευταία τους λεπτομέρεια και με ξεχωριστή φροντίδα για τη γλώσσα, απευθύνονται ωστόσο στο ευρύ ακροατήριο, τον common reader που τόσο επαίνεσε κάποτε ο Σάμιουελ Τζόνσον. Κόλπα και τερτίπια ακαδημαϊκά, γρίφους χάριν του γρίφου και άλλες τέτοιες πόζες ο κακοπαθημένος αναγνώστης μας άδικα θα υποψιαστεί. Παρ' ότι ο Πουλής δεν κρύβει τη λογιοσύνη του, δεν είναι σπουδαιοφανής, την αρχαιόθεμη μνεία λ.χ. την αντισταθμίζει αμέσως με μια αναδρομή στην πιο καθημερινή λεπτομέρεια. Ακόμα και οι διδαχές του, όπου τις έχει, ρέουν φυσικά. Σαν τη γουλιά το κρασί που επιστέφει στον ουρανίσκο μας τα θέλγητρα ενός εύγευστου δείπνου.
Κώστας Κουτσουρέλης, Αυγή, 12-5-2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου