Σάτιρα και ξεσάλωμα σε σωστή θερμοκρασία
Για τη συλλογή διηγημάτων του Κωνσταντίνου Πουλή Ο θερμοστάστης (εκδ. Μελάνι).
Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη
Το γέλιο είναι ένα καλό μέσο για να ξαναδούμε εμμονές και φετίχ, κοινωνικά προβλήματα και μόδες, το γέλιο είναι ο άλλος τρόπος για να φτάσουμε στο σοβαρό πρόσωπο των καιρών μας. Γι’ αυτό η σάτιρα, η ειρωνεία, το χιούμορ, η παρωδία, η κωμικότητα, το παιχνίδι είναι τα όπλα ενός συγγραφέα που θέλει να καυτηριάσει την πραγματικότητα, βγάζοντας στη φόρα το σαθρό που μαζί είναι και γελοίο.
Τα δεκατρία διηγήματα του τομίδιου διακρίνονται από μπρίο και πεζογραφικό ξεσάλωμα, που ωστόσο διατηρεί τη σοβαρότητα της γραφής, και με αυτά τα εργαλεία επιτίθενται ήρεμα αλλά και δραστικά στο σημερινό κοινωνικό μόρφωμα.
Τα δεκατρία διηγήματα του τομίδιου διακρίνονται από μπρίο και πεζογραφικό ξεσάλωμα, που ωστόσο διατηρεί τη σοβαρότητα της γραφής, και με αυτά τα εργαλεία επιτίθενται ήρεμα αλλά και δραστικά στο σημερινό κοινωνικό μόρφωμα. Πιο πολύ ο συγγραφέας παίζει με τις ανατροπές, όχι με το να δημιουργεί πρώτα μυστήριο, αλλά με το να οδηγεί σε αιφνίδια κατεύθυνση την εκάστοτε (εξ αρχής σεσημασμένη) ιστορία του. Η παλέτα του είναι μεγάλη, αφού κινείται από την πολιτική σάτιρα στις κωμωδίες χαρακτήρων κι από την αλληγορία στο ευτράπελο διήγημα.
Έτσι, ενώ συχνά το κωμικό πεζογράφημα φαίνεται σαχλό, φαρσικό, άτεχνο, εδώ εμφανίζονται καλά δείγματα μιας παιγνιώδους διάθεσης που ενίοτε (κυρίως προς το τέλος) δείχνει ωριμότητα. Στην αρχή ο διηγηματογράφος καβαλά την ειρωνεία και υπονομεύει τα γεγονότα αλλά και τις προσδοκίες των χαρακτήρων του και μαζί αφηνιάζει, θέλοντας να καυτηριάσει εμμονές και προσωπικά κωλύματα που οδηγούν τους φορείς του στην καταστροφή, όπως «Ο Λεονάρντο ντι Κάπριο των Εξαρχείων» παρότι φτωχός ονειρεύεται μεγαλεία και δόξες. Ή στο «Χιλιόμετρο μηδέν» ο πρωταγωνιστής στην προσπάθειά του να βρει από πού ξεκινά η αρίθμηση των εθνικών οδών φτάνει στα όρια της τρέλας.
Αντίστοιχα, η παρωδία ειδικού λεξιλογίου και κειμενικών ειδών λειτουργεί χιουμοριστικά, καθώς σατιρίζεται η απόσταση μεταξύ καθημερινής ομιλίας, που δείχνει τη μέση αντίληψη των ανθρώπων, και οικονομικών όρων ή της haute cuisine, χώροι που προκαλούν αμηχανία με τη γλώσσα τους σε όποιον θελήσει να τους πλησιάσει. Σ’ αυτό το πλαίσιο, η καθαρεύουσα του «Μεγάλου Ερωτικού» του Εμπειρίκου, που σε άλλες περιπτώσεις θα φαινόταν στους μαθητές ακατανόητη και ανιαρή, τώρα φτάνει στις κορυφές της ηδονής, μέχρι κυριολεκτικής σπερματοχυσίας. Η γλώσσα μπορεί να εξιτάρει ή να φέρει αμηχανία…
Δεν λείπουν τα πολιτικά κείμενα και τα σχόλια λ.χ. για την προ Σύριζα εποχή, η οποία τώρα, μετά τις εκλογές, δείχνει εμμέσως τη ματαιότητα των προσδοκιών.
Δεν λείπουν τα πολιτικά κείμενα και τα σχόλια λ.χ. για την προ Σύριζα εποχή, η οποία τώρα, μετά τις εκλογές, δείχνει εμμέσως τη ματαιότητα των προσδοκιών, που αναπτύχθηκαν, ενώ παράλληλα στηλιτεύεται η ξενοφοβία και ο ρατσισμός, που δεν έχουν καμία ουσιαστική ιδεολογική βάση. Το πιο απολαυστικό διήγημα νομίζω πως είναι το «Κάμπινγκ στην πλατεία Συντάγματος», όπου η διαμαρτυρία των Αγανακτισμένων με τα αντίσκηνά τους μπροστά στη Βουλή παρουσιάζεται από έναν απολίτικο νέο ως βολικό κάμπινγκ. Η αλληγορία είναι το όχημα μιας απίστευτης ιστορίας, της οποίας κάθε βήμα στοιχίζεται με το πολιτικό διάβημα.
Άλλοτε ο Κωνσταντίνος Πουλής φαίνεται απλός ένας μικρός ανέμελος Διόνυσος κι άλλοτε δείχνει βάθος μέσα στην ευτραπελία του, κριτική σκέψη μέσα στο ξεσάλωμά του, πολιτική και κοινωνική ωριμότητα μέσα στο παραλήρημα του γέλιου. Η ασυμφωνία χαρακτήρων συμβολίζεται με τη διαφορά στην αίσθηση της ζέστης και του κρύου από ένα ζευγάρι (εξού και η ανάγκη ενός “θερμοστάτη”), η τυχαιότητα στον έρωτα μέσα σε ένα τρένο μπορεί να ανατραπεί από την επόμενη σύμπτωση, ο ποιητικός αγώνας μπορεί κάλλιστα να διεξαχθεί με όρους υβρεολογίου, η μητρική καταπίεση μπορεί να οδηγήσει σε μητροκτονία κ.λπ. Τα θέματα του διηγηματογράφου επικεντρώνονται σε ζητήματα της εποχής, που δεν μπορούν να μην προκαλέσουν το μειδίαμα ή και κάτι περισσότερο…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου